کاربری جاری : مهمان خوش آمدید
 
خانه :: شعر
موضوعات

اشعار



مدح و مرثیۀ حضرت زینب سلام‌الله‌علیها در شهر کوفه

شاعر : محمد حسین مدرسی     نوع شعر : مدح و مرثیه     وزن شعر : فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن     قالب شعر : غزل    

کوفیان را که تو در کوفه تماشا کردی            خطبه‌ها خواندی و الحق که تو غوغا کردی

همه گـفتن که حیدر به میان آمده است            دشـمـنان پـدرت را همه رسـوا کـردی


گفتی از حیله و نیرنگ همه کـوردلان            و تو حق را به همان معرکه افشا کردی

لـرزه‌هـا بر بـدن غـاطـبـۀ شـهـر افـتاد            کوفه را صحنه‌ای از محشر کبری کردی

با همان خطبه عجب جنگ نمایان کردی            کـمر هرچه حـرامی تو ز قـد تا کردی

جلوی چشم همه خـنده به رویت کردند            تو به چشم اسرا اشک خود اخفا کردی

کوفیان گریه‌کنان نـادم و شرمنده شدند            مثل یک شیر عرب ولـوله برپا کردی

کمرت خم شد از آن اوج مصیبت بانو            یادی از مادر خود حضرت زهرا کردی

کـوفـه یـادآور مـظـلـومـیت حـیـدر بود            یـاد مظـلـومیت و غـربت مـولا کـردی

من نگویم که چه بر قاری قرآن کردند            ناله و لعن خودت را تو به اعدا کردی

و دریغا که در این کوفه دگر سقا نیست            که تو او را ز حـرم راهی دریا کردی

آخر قـصه تو با غـصۀ خود فهـمـاندی            صبر بر حادثه را بر همه معـنا کردی

: امتیاز
نقد و بررسی

بیت زیر به دلیل مستند نبودن و مغایرت با روایت‌های معتبر حذف شد؛ موضوع جشن، شادی، رقصیدن و ... در شام بوده نه در کوفه و براساس کتب معتبر تاریخی همچون: الفتوح ج ۵ ص ۱۲۱؛ أمالی مفید ج ۳۸ ص ۳۶۷؛ اللهوف ص ۱۳۰؛ مناقب آل ابیطالب ج ۴ ص ۱۱۶؛ مَقْتَل خوارزمی ج ۲ ص ۴۶؛ مُثیرُالأحْزان ص ۲۰۹؛ جلاءالعیون ص ۵۹۳؛ بحارالأنوار ج۴۵ صص ۱۰۹و ۱۶۴؛ منتهی‌الآمال ص ۴۸۵؛ قمقام ص ۵۱۶؛ نفس‌المهموم ص ۳۵۳؛ مقتل امام حسین ص ۲۲۳؛ مقتل مقرّم ص ۲۹۹؛ مقتل جامع ج ۲ ص ۴۳  و.... در شهر کوفه مردم پشیمان شده و گریه زاری می‌کردند، جهت کسب اطلاعات بیشتر به قسمت روایات تاریخی همین سایت مراجعه کرده و یا در همین‌جا کلیک کنید

کـوفـیان خـنده‌کـنان هلهـلـه بـرپا کردن            مثل یک شیر عرب ولـوله برپا کردی

مدح و مرثیۀ حضرت زینب سلام‌الله‌علیها

شاعر : احمد علوی نوع شعر : مدح و مرثیه وزن شعر : مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن قالب شعر : غزل

چگونه داغ‌ها را می‌گذارد پشت سر زینب           کجا؟ کی؟ می‌گذارد چشم بر هم در سفر زینب

فقـط با دیـدن عـباس دائم زنـده می‌گردد           تمام خاطراتی را که دارد از پـدر زینب


به جز آن روزهایی که به همراه برادر بود           ندیده روز خوش در زندگی از هر نظر زینب

جگرسوز است داغش مثل اقیانوسی از آتش           اثر بخش است آهش، چون دعا وقت سحر زینب

اگر چه بر فراز نیزه «رد الشمس»را دیده           ولی با خطبه‌هایش می‌کند «شق القمر»زینب

طنین خطبه‌هایش در دل افلاک می‌پیچد           و کاخ ظالمان را می‌کند زیر و زبر زینب

دل اهل حرم با بودنش گرم است و شکی نیست           که بوده یک‌تـنه اندازۀ صدها نفر زینب

خبر دارم که در طول مسیر، از کربلا تا شام           نبوده لحظه‌ای از حال طفلان بی‌خبر زینب

خبر دارم تنش با تازیانه گرم صحبت بود           زمانی که برای کودکان می‌شد سپر زینب

شبیه کوه یا آتشـفـشانی ابری و خاموش           گذشته از کنار خـیمه‌های شعله‌ور زینب

اگر در علقمه، گودال، در دروازۀ ساعات           گرفته دست‌ها را مثل مادر بر کمر زینب

سر خود را به محمل‌ها نکوبیده‌ست، می‌دانم           چه دیده چشم‌هایش غیر زیبایی مگر زینب؟

رباب و اُمِّ کلثوم و رقیه، حضرت سجاد           اگر چه داغ‌هـا دیـدنـد اما بیـشـتـر زینب

زمانی که حسین آرام می‌زد دست و پا در خون           کبوتروار در گودال می‌زد بال و پر زینب

شکـسته تیرها و نیـزه‌ها را زد کـنار اما           صدای آشنایی را شنید از دور و بر زینب

صدای نـالۀ مـادر می‌آمـد از دل گـودال           شبیه ناله‌هایی که شنید از پشت در زینب

: امتیاز

زبانحال حضرت زینب سلام‌الله‌علیها با سر مطهر برادر

شاعر : محمد رضا شرافت نوع شعر : مرثیه وزن شعر : فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن قالب شعر : غزل

حال ما در غـم عـظمای تو دیدن دارد            در غـمِ تشنگی‌ات اشک چکـیدن دارد

تو بخوان باز بخوان باز که از لب‌هایت            صوت قرآن به روی نیزه شنیدن دارد


چقـدر بـوی غم و مـوی پریـشان آورد            از سر نیـزه نـسـیـمی که وزیـدن دارد

خـیزران بر لب تو می‌زند آتش بر دل            مـی‌کـشـم آه کـه ایـن آه کـشـیـدن دارد

گاه گاه از دل آشـفـتـۀ خـود می‌پـرسـم            غنچه‌ای خشک که پرپر شده، چیدن دارد؟

عـیـد قـربان شـده و نـوبت تو شـد امـا            خنجـر این بار چرا قصد بریدن دارد؟

کـاروان تـو کـجـا و مـن خـسـتـه، امـا            دل من هم به خـدا شـوق رسیـدن دارد

: امتیاز
نقد و بررسی

بیت زیر سروده اصلی شاعر محترم است اما پیشنهاد می‌کنیم به منظور انتقال بهتر معنای شعر بیت اصلاح شده که در متن شعر آمده را جایگزین بیت زیر کنید.

چقـدر بـوی دل و مـوی پریـشان آورد            از سر نیـزه نـسـیـمی که وزیـدن دارد

مدح و مرثیۀ حضرت زینب سلام‌الله‌علیها

شاعر : حسین واعظی نوع شعر : مدح و مرثیه وزن شعر : مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن قالب شعر : ترکیب بند

اسیر رحـمت خود کرده‌ای کرامت را            به دستگـیـری خود وعده ده قیامت را

ز دامن تو یقین دست صبر کوتاه است            خیال وصل شما کـشـته اسـتـقـامت را


پـیـمـبـران اولـوالـعـزم در نـزول بـلا            به اقـتـدای شـمـا بـسـتـه‌انـد قـامـت را

به غیر حضرت زهرا و تو کدامین زن            به روی شانۀ خود می‌کـشد امامت را

تو ظلـم را به مذلـت کـشـانده‌ای یعنی            خودت گرفـته‌ای از شـام انتـقـامت را

امـام کـرب و بلا؛ تـشـنۀ سلام تو بود
غــروب روز
دهـم اول قـیـام تـو بـود

همه بساط شما نور؛ عشق محضر توست            تمام پردۀ عصمت نخی ز معجر توست

حسین در همه عمرش به خویش می‌بالید            که زیر گـنبد این آسمان برادر توست

جهان حیات خودش را ز فاطمه دارد            همان که فخر نموده از اینکه مادر توست

به ذوالـفـقـارِ زبـانِ تو فـتـح شد کـوفه            بگو که حـیـدر کـرار نام دیگر توست

امام را سـر ذوق آوری به هر حـالت            حسین بر سر نی رفته پای منبر توست

امید بسـته دو عـالـم به دست بـستۀ تو
شـکـوه دیـن‌ مـحـمـد دل شـکـسـتۀ تـو

تو در مـیـان بـلا قـد کـشـیده‌ای زینب            هر آنچه می‌شنوم را تو دیده‌ای زینب

تو تشـنه‌تر ز همه بوده‌ای و دم نزدی            تو در مسـیر سـواران دویـده‌ای زینب

مشخص است ز عمر کم تو بعد حسین            زمـان ذبـح بـرادر رسـیــده‌ای زیـنـب

غلاف و کعب نی و تازیانه، بارش سنگ            تو طعم یک به یکش را چشیده‌ای زینب

هنوز سـر به فـلک می‌زند جراحـاتت            تو لحظه لحظه پـیاپی شهـیده‌ای زینب

برای یوسف گم گشته سیـنه می‌کـوبی
گـریـسـتی همه را
با دو چشم یعقـوبی

بـرای آه نـمــانـده بـه سـیـنـه‌ات نـایـی            صدای بی‌کـسی تو نـمـی‌رسـد جـایـی

نفـس بـکـش نـفـست را کسی نمی‌برد            نـدای ظلـم سـتـیـزت رسیده هر جایی

ز صبح پیروهنی را به سینه چسباندی            هـزار مـرتـبـه گـفـتـی چـرا نـمـی‌آیی

تو رو به قبله‌ای و هیچ کس کنارت نیست            عـزیـز کـردۀ حـیـدر چـقـدر تـنـهـایی

کـسی نـمـانـده بیـایـد به زیـر تـابـوتت            کـسی نمـانـده بگـرید، ربـاب، لـیـلایی

چقدر بی‌کسی و انتهـای غـم اینجاست
که لحظه لحظه عمرت غروب عاشوراست

برای صحن بهارت رسید فصل خزان            نداشت قلب جهان بعد از آن زمان ضربان

کسی بـدون وضـو از قـبـیلۀ شـیـطان            نشـست بعد اذان روی سیـنه‌ای قـرآن

دوید خـنجـر و عـالـم فـتاد از حـرکت            بـریـده شد سـر اربـاب عـالـم امـکـان

کسی بدون جـسارت نرفت از گـودال            چه سفره‌ای‌ست همه رزق می‌برند از آن

خــدا بـه داد دل دخــتــران شـاه رسـد            عبای غارتی‌ش را به دوش کرده سنان

چه ظلـم‌ها دم آخـر به شـاه می‌کـردند
تـمـام
دخـتـرکـانـش نـگـاه مـی‌کـردنـد

: امتیاز
نقد و بررسی

بیت زیر به دلیل مستند نبودن و مغایرت با روایات معتبر تغییر داده شد زیرا همانطور که در کتب منتهی الآمال ص ۴۸۳؛ اربعین الحسینیه ص ۲۳۳؛ تحریف شناسی عاشورا و تاریخ امام حسین ص ۲۱۱؛ مقتل جامع ج۱ ص ۱۴۱، مقتل تحقیقی ص ۲۶۸، پژوهشی نو در بازشناسی مقتل سیدالشهدا ص ۳۰۴ و دیگر کتب معتبر آمده است سر به چوبۀ محمل زدن، مغایرت با روایت های معتبر است؛ این قصه اوّلین بار در کتاب نورالعین منسوب به اسفراینی جعل شده است جهت کسب اطلاعات بیشتر به قسمت روایات تاریخی همین سایت مراجعه کرده و یا در همین جا کلیک کنید.

امید بسـته دو عـالـم به دست بـستۀ تو           شـکـوه دیـن‌ مـحـمـد سر شـکـسـتۀ تو

با توجه به اینکه مصرع دوم بیت زیر دقیقاً تکرار شده است جهت جلو گیری از تکرار و ضعف شعری بیت زیر تغییر داده شد

نفـس بـکـش نـفـست را کسی نمی‌برد            صدای بی‌کـسی تو نـمـی‌رسـد جـایـی

بیت زیر سروده اصلی شاعر محترم است اما پیشنهاد می‌کنیم به منظور انتقال بهتر معنای شعر بیت اصلاح شده که در متن شعر آمده را جایگزین بیت زیر کنید.

برای امر مـهـمی وضـو گرفت کسی            نشـست بعد اذان روی سیـنه‌ای قـرآن

زبانحال حضرت زینب سلام‌الله‌علیها با سر مطهر برادر

شاعر : مرتضی رضایی نوع شعر : مرثیه وزن شعر : مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن قالب شعر : غزل

مـنت گـذار بـر سـر زیـنب هـلال مـن            از شـوکـت شـمـاست تـمـام جـلال من
شـاهـا تـمـام دار و نـدارم ز دیـگـران            ای ماه روی نیزه سـواره، تو مال من


من پر فقط به صحن و سرای تو می‌زنم            دشمن خـیال کرد که بشکـسته بال من
کـروبـیـان چو آدمـیـان لاف می‌زنـنـد            
عاشق کجا؟ که هست؟ کسی در مثال من
من کوه عصمتم ندهم معجرم ز دست            کو دیـده تا نظـاره کـند بر جـمال من؟
خواهم که فال گیرم و مصحف که پاره است            آتش به لب گـرفـت ز تـعـبـیر فال من
گفتی اسارت است و غریبی به روی چشم            گفتی بنات من همه اندر کـفال من
گـفـتی غـم رقیه و دل شـوره‌ام گرفت            باشد، غمش کشم به قد همچو دال من

گفتی یهود و شام؛ حسین از خودت بگو            گفتی که هیچ؛ هیچ فقط هست قتال من

: امتیاز
نقد و بررسی

بیت زیر به دلیل مستند نبودن و همچنین عدم رعایت توصیه‌های علما و مراجع تغییر داده شد، در بحث غارت معجرها دو نکته مهم باید مورد توجه قرار بگیرد ۱ـ موضوع غارت معجر بر فرض بر اینکه صورت گرفته باشد با آنچه متاسفانه بصورت عام در اشعار آورده می‌شود بسیار متفاوت است، لازم است بدانیم در عرب آن زمان قسمتی از حجاب زنان (معجر)، پارچه‌ای بوده که در مقابل صورت قرار می‌گرفته و این جزء حجاب بوده است؛ همچنان‌که هم اکنون نیز در عراق، عربستان و بسیاری از کشورهای اسلامی این‌گونه حجاب دارند، از این‌رو حضرت زینب سلام‌الله‌علیها در خطبه‌اشان در مجلس یزید فرمودند: وَ أَبْدَيْتَ وُجُوهَهُنَّ تَحْدُو بِهِنَّ الْأَعْدَاءُ مِنْ بَلَدٍ إِلَى بَلَدٍ؛ دختران سول خدا را با صورت باز، شهر به شهر در معرض دید مردم قرار دادی! لذا آنچه در غارت معجرها مطرح است حذف این روبند صورت‌ها بوده است نه اینکه نعوذ بالله اهل بیت کشف حجاب شده‌اند همچنان که حضرت زینب سلام‌الله‌علیها هم بر همین موضوع اشاره می‌کنند که خود این نیز مصیبت بسیار بزرگ و دردناکی است ۲ـ گفتن و یادآوری غارت معجرها حتی در حد همان روبند صورت شایسته و سزوار اهل بیت نیست!!!  آیا اگر خود ما روزی ناموسمان به هر دلیلی همچون باد و... برای لحظاتی نتوانند حجاب خود را حفظ کنند آیا دوست داریم که یکسره به ما متذکر شوند که در فلان روز چادر خواهر، مادر و یا همسرمان را باد برده و ....  آیا ما از تکرار این حرف ناراحت نمی‌شویم؟؟ پس به هیچ وجه شایسته نیست این فاجعۀ تلخ را حتی بر فرض صحت آن بازگو و تکرار کنیم!!!

گـیرم گـرفـتـه‌اند ز سـر مـعـجـر مـرا            کو دیـده تا نظـاره کـند بر جـمال من؟

بیت زیر به دلیل مستند نبودن داستان تنور خولی و مغایرت با روایات معتبر حذف شد؛ زیرا در روایات معتبر کتب تاریخ الامم والملوک ج ۵ ص ۴۵۵؛ الکامل فی‌التّاریخ ج ۱۱ ص ۱۹۲؛ مَقْتَل خوارزمی ج ۲ ص ۱۰۱؛ مُثیرُالأحْزان ص ۲۸۸؛ مَناقِبِ آلِ ابیطالب ج ۴ ص ۶۰؛ بحارالأنوار ج ۴۵ ص ۱۲۵؛  جلاءالعیون ص ۵۹۸؛ منتهی الآمال ۴۷۴؛ نفس المهموم ص ۵۱۷؛ مقتل جامع ج۲ ص ۳۴؛ مقتل امام حسین ۲۰۹؛ تصریح شده است که خولی سر را در کنج حیاط خانه و در زیر تشتی قرار دادند، موضوع تنور خولی برای اولین بار در قرن دهم در کتاب روضة الشهدا تحریف شده است؛ جهت کسب اطلاعات بیشتر به قسمت روایات تاریخی همین سایت مراجعه کرده و یا در همین جا کلیک کنید

شاها نبـود رسم که مخـفی ز من کنی            اصلا نبـود فکـر تـنـور در خـیـال من

زبانحال حضرت زینب سلام‌الله‌علیها با سر مطهر برادر

شاعر : محمد حسن بیات لو نوع شعر : مرثیه وزن شعر : مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن قالب شعر : غزل

وقـتی که از مقـابـل چـشـم تـرم حسین            رفتی شده‌ست مرگِ خودم باورم حسین
با اینکه تـازیـانه پـرم را شکسته است            اما هـنوز دور و بـرت می‌پـرم حسین


تو دائـمـاً به فـکـر من و قـلـب پـاره ام            من هم به فکر غارت انگشتـرم حسین
قـدّم اگر خـمـیـده شده بـی‌دلـیـل نیست            بر شانه بـار داغ تو
را می‌بـرم حسین
با خطبه خوانی‌ام همه را سرخ می‌کنم            با سـوز آتـشـیـن تب حـنجـرم حـسـین

: امتیاز
نقد و بررسی

بیت زیر سروده اصلی شاعر محترم است اما با توجه به وجود ضعف محتوایی در عدم رعایت شأن اهل بیت؛ پیشنهاد می‌کنیم به منظور رفع ایراد موجود و حفظ بیشتر حرمت و شأن اهل بیت که مهمترین وظیفه هر مداح است؛ بیت اصلاح شده که در متن شعر آمده را جایگزین بیت زیر کنید.

تو دائـمـاً به فـکـر من و مـعـجر مـنی            من هم به فکر غارت انگشتـرم حسین

زبانحال حضرت زینب سلام‌الله‌علیها با سر مطهر برادر

شاعر : محمد رضا محمدی نوع شعر : توسل وزن شعر : مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن قالب شعر : غزل

خورشید روی نیزه مسیحای من سلام            بالای نـیـزه، غـرق تمـاشای من سلام
از
حال من مپرس که از پیـش بـدتـرم            ای یار خوش نشین و دلارای من سلام


تو روی نیـزه هستی و من داغـدار تو            خاک است خاک، منزل و ماوای من سلام
گـوید به نـاز دخـتر تو گـاه؛ عمه جان            قهرم؛ رسان به محضر بابای من سلام
جسمت به
کربلا و سرت روی نیزه‌ها            گشته وصال این دو، معمای من سلام
از
روی نیزه گاه به من هم سری بزن            گاهی ببین کجا شده سُکـنای من سلام
از حال خانمان تو، این گویمت حسین            خوردند آب بعد تو، منهای من... سلام
گویم که(ناعـمم) مکـنم رد ز درگهـت            از راه دور آمــدم، آقـــای مـن ســـلام

: امتیاز

مدح و شهادت حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام

شاعر : سارا جلوداریان نوع شعر : مرثیه وزن شعر : مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن قالب شعر : غزل

از عشق بپرسید، که با یار چه کردند؟            با آن قـد و بـالای سـپـیدار، چه کردند

از چـاه بپـرسـید، هـمان چـاه مـقـدس!            با مـاه، همان ماه شب تار چه کردند؟


اصـلاً بـگـذاریــد خــود آب بـگــویــد            با چشم و دل و دست علمدار چه کردند؟

اصلا بگـذاریـد، که خـورشـید بگـوید            خورشید! بگو با سرِ سردار چه کردند؟

نیـزار گـواه است که با خوب‌تـرین‌ها            این قـوم خـطا رفـتۀ تاتـار چه کردند؟

بیعت‌شکنان، نقـشه کـشـیدند و دوباره            بـا ذرّیـۀ حـیــدر کــرار چـه کـردنـد؟

ای قـامتِ افـراشـتـه در سجدۀ بـسـیار            لب‌های عطش با تب بسیار چه کردند؟

نـیـلـوفـر پـژمـردۀ شـب‌هـای خـرابـه!            با بغض تو ای ابر سبکبار چه کردند؟

در ماتـم شـمع و گل و پـروانه و بلبل            ای اشک به یاد آر، به یاد آر چه کردند

در طاقـت من نیست که دیگـر بنویسم            بـا قـافـلـه و قـافـلـه‌سـالار چه کـردنـد

: امتیاز

زبانحال حضرت زینب سلام الله علیها با سر مطهر برادر

شاعر : محمد جواد غفورزاده نوع شعر : مرثیه وزن شعر : مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن قالب شعر : غزل

من ماندم و مرغ سحر و نوحه‌گری‌ها            اندوه پـرسـتـو، غـم بـی‌بـال ‌و پـری‌ها
من ماندم و هشتاد و چهار آیۀ عصمت            با طعـم اسیـری و غم خون جگری‌ها


من خواهر خورشید به خون خفتۀ عشقم            بـاید که بگـیرم خـبر از هـم‌سـفـری‌ها
در این شب تاریک خـدایا! کمکـم کن            تـا راه به جـایـی بـبــرد، راهـبـری‌هـا

خون شهدا ریخت، در این دشت بلاخیز            تا خـشک شـود ریـشـۀ بـیـدادگـری‌هـا
تا صاعـقـۀ ظـلـم و سـتـم را ببـرد باد            تبـدیل به فـریـاد شد این
نوحـه‌گـری‌ها
ای خـون شما
آبـروی چـشـمۀ تـوحـید            ای چــشـم شـمـا آیـنــۀ حـق‌نـگـری‌هـا
عباس علمدار! تو همت کن و برخـیز            تا سهم شـقـایق نشود خـون جگـری‌ها
ای ماه شب چارده‌، امشب به کجایی؟            جـان بر لب من‌ آمـده از بی‌خـبـری‌ها

: امتیاز
نقد و بررسی

بیت زیر سروده اصلی شاعر محترم است اما با توجه به وجود ایراد محتوایی در عدم رعایت شأن اهل بیت؛ پیشنهاد می‌کنیم به منظور رفع ایراد موجود و حفظ بیشتر حرمت و شأن اهل بیت که مهمترین وظیفه هر مداح است؛ بیت اصلاح شده که در متن شعر آمده را جایگزین بیت زیر کنید؛ شایسته نیست اهل بیت را با الفاظی چون آواره، بیچاره و ... یاد کنیم و این الفاظ دون شأن اهل بیت است

من ماندم و هشتاد و چهار آیۀ عصمت            در سـایـۀ آوارگـی و دربــه‌دری‌هـا

زبانحال امام زین العابدین علیه‌السلام در دفن شهدای کربلا

شاعر : ناشناس نوع شعر : مرثیه وزن شعر : مستفعلن مستفعلن مستفعلن فع قالب شعر : غزل

صبری کنید این کشته‌ها را می‌شناسم            جـا مـانـدگـان نـیــنـوا را مـی‌شـنـاسـم
مـن زادۀ زهـرا عـلـی بـن الـحـسـیـنـم            هـم زخـم‌ها را هم شـفـا را می‌شـناسم


گرچه شنـاسـایی کمی سخت است اما            من دو یـتـیـم مـجـتـبـی را می‌شـنـاسم
این پیکر مُثله که مانده روی خـاک و            رفـته سـرش بر نـیـزه‌ها را می‌شناسم

از عـمه جـانـم مـانـده اینجا یـادگـاری            طـفـلان اویـند این دو تا را می‌شـناسم
از
عـلـقـمـه بـوی عـمـو جـانـم می‌آیـد            ای قــوم بــوی آشـنــا را مـی‌شـنـاسـم

من تک تک این تکـه تکـه، جـسم‌های            از هم جـدا، از سر جـدا را می‌شناسم
یک پیـرهـن حتی نماند از یوسف اما            مـن یـوسـف کـربـبـلا را مـی‌شـنـاسـم
دفـنـش بــدون بــوریــا امـکـان نـدارد            من پـیـکـر خـون خـدا را می‌شـنـاسـم
بر جسم بابای غـریـبم یک نشانی‌ست            بـر سـیـنـۀ او
جـای پـا را می‌شـنـاسـم

: امتیاز

ذکر مصائب دفن بدن مطهر سیدالشهدا علیه‌السلام و یارانش

شاعر : خوشدل تهرانی نوع شعر : مرثیه وزن شعر : فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن قالب شعر : غزل

کیست این خسرو مظلوم؟ که خونین بدن است           وز دم نیزه و شمشیر، دو صد پاره تن است

کیست این مظهر جان‌بازی و ایثار و وفا؟           که به آزادگی و عدل و شرف، ممتحن است


او بُوَد چشم و چراغ دل زهـرای بتول           روشنی‌بخش جهان، نور رخ «ذو‌المنن» است

گبر و ترسا و یهودش، چو مسلمان خواهد           یار و محبوب ملل، شمع همه انجمن است

گر چه دور از وطنش گشت ز جور عدوان           وطنش در دل یاران، شه دور از وطن است

او شهید است و نیازش نبُوَد گرچه به غسل           آب غسلش همه از خون گلو و بدن است

دفن کـرد جسم پـدر را خـلف صالح او           آن‌که یعقوب‌صفت، شهره «بیت ‌الحزن» است

با سر‌انگـشتِ مبارک بنوشتی بر خاک           این همان قبر شهیدی است که عطشان دهن است

این مکان قبله عشاق جهـان خواهد شد           خوشدل! این تربتِ معشوقِ زمین و زمن است

: امتیاز
نقد و بررسی

ابیات زیر سروده اصلی شاعر محترم است اما با توجه به وجود ایراد یا ضعف محتوایی و معنایی در مصرع اول بیت؛ پیشنهاد می‌کنیم به منظور رفع ایراد موجود و همچنین انتقال بهتر معنای شعر ابیات اصلاح شده که در متن شعر آمده را جایگزین بیت زیر کنید؛ زیرا اولا اینکه امام حسرت دیدار وطنش را نداشت بلکه برای احیای دین در نهایت ایثار و فداکاری تمام هستی اش را  هم داد لذا این جمله شایسته امام نیست در ثانی امام سجاد بنا به مشیت الهی فقط در کربلا بیمار بودند تا نسل امامت حفظ شود بیمار خواندن او برای همیشه جفا است و شایسته نیست

چه غم ار حسرت دیدار وطن داشت به دل؟           وطنش در دل یاران، شه دور از وطن است

دفن کـردی چـو پـدر را پـسر بیـمارش           آن‌که یعقوب‌صفت، شهره «بیت ‌الحزن» است

ذکر مصائب دفن بدن مطهر سیدالشهدا علیه‌السلام و یارانش

شاعر : جودی خراسانی نوع شعر : مرثیه وزن شعر : فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن قالب شعر : غزل

دل بدین گونه که اندر غم و رنج و محن است            کفن آور که دم رفتن جان از بدن است

آب کـوثـر به گـمـانم که فـرو نـنـشـانـد            این شراری که در آتشکده جان من است


با که گویم؟ که لب تشنه حسین را کشتند            بدنی کو؟ که بگویم ز چه بی‌پیرهن است

استـخـوانی اگر از سـیـنـه او بـاقی بود            آن هم از ضرب سم اسب، شکن در شکن است

کفنی داشت ز خاک و کفنی داشت ز خون            تا نگـویند شه کـرب‌و بلا بی‌کـفـن است

تـیـره از دود دلـم نُـه فـلـک آیـد هر دم            یاد آرم که به نـیـزه، سر شاه زمن است

مگر از یاد رود داغ غمش «جودی» را            ورنه گلزار جنانش همه بیت الحزن است

: امتیاز
نقد و بررسی

بیت زیر سروده اصلی شاعر محترم است اما به دلیل مستند نبودن داستان تنور خولی و مغایرت با روایات معتبر؛ پیشنهاد می‌کنیم به منظور اجتناب از گناه تحریف وقایع عاشورا؛ بیت اصلاح شده که در متن شعر آمده را جایگزین بیت زیر کنید؛ زیرا در روایات معتبر کتب تاریخ الامم والملوک ج ۵ ص ۴۵۵؛ الکامل فی‌التّاریخ ج ۱۱ ص ۱۹۲؛ مَقْتَل خوارزمی ج ۲ ص ۱۰۱؛ مُثیرُالأحْزان ص ۲۸۸؛ مَناقِبِ آلِ ابیطالب ج ۴ ص ۶۰؛ بحارالأنوار ج ۴۵ ص ۱۲۵؛  جلاءالعیون ص ۵۹۸؛ منتهی الآمال ۴۷۴؛ نفس المهموم ص ۵۱۷؛ مقتل جامع ج۲ ص ۳۴؛ مقتل امام حسین ۲۰۹؛ تصریح شده است که خولی سر را در کنج حیاط خانه و در زیر تشتی قرار دادند، موضوع تنور خولی برای اولین بار در قرن دهم در کتاب روضة الشهدا تحریف شده است؛ جهت کسب اطلاعات بیشتر به قسمت روایات تاریخی همین سایت مراجعه کرده و یا در همین جا کلیک کنید

تـیـره از دود دلـم نُـه فـلـک آیـد هر دم            یاد آرم که به مطبخ، سر شاه زمن است

زبانحال حضرت زینب سلام‌الله‌علیها با برادر در کوفه

شاعر : محمد جواد شیرازی نوع شعر : مرثیه وزن شعر : مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن قالب شعر : غزل

مـقـابـل تو نـشـسـتـم هـلال نـیـمـۀ مـن            به حال من نظرى، نظـرة الرحیمۀ من

ز بی‌قرارى خواهر، سه روز می‌گذرد            از آن دو بوسه آخر سه روز می‌گذرد


دلـم شـكـست تو را روى نـیـزه‌ها دیدم            سه روز می‌گـذرد كه تو را نبـوسـیـدم

زمانه بر دل زینب چقـدر تنگ گرفت            محل بوسه من را چگونه سنگ گرفت؟

همان دو آیه كه خواندى دل مرا خوش كرد            ولى به روى دهان تو سنگ جا خوش كرد

تـو از بـلـنـدى نـیـزه كجـا نـیـفـتـادى؟!            بـه روى دامـن زیـنب چـرا نـیـفـتـادى

: امتیاز

زبانحال حضرت زینب سلام‌الله‌علیها با برادر در خروج از کربلا

شاعر : وحید زحمتکش نوع شعر : مرثیه وزن شعر : مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن قالب شعر : غزل

ای یاس پـرپـرم به خـدا می‌سـپـارمت            زیـبـا بــرادرم بـه خـدا مـی‌سـپـارمـت
دنیای من بدون تو چون ابر تیره ای ست            ای مـاه انـورم به خـدا مـی‌سـپـارمـت


رأس تو هـمـسفـر شده با کـل کاروان            ای شـاه بـی‌سـرم به خـدا می‌سـپارمت
یک جـای سـالـمی نـبـود بوسه‌ای زنم            ای پاره پـیکـرم به خـدا
مـی‌سـپـارمت
بعد از تو پر زده خوشی از قلب خسته‌ام            با حال مضطـرم به خدا می‌سـپـارمت
صحرای کربلا چقدر رنگ خون گرفت            دریـای احـمـرم بـه خـدا می‌سـپـارمت

: امتیاز

ذکر مصائب شام غریبان سیدالشهدا علیه‌السلام

شاعر : غلامرضا سازگار نوع شعر : مرثیه وزن شعر : مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن قالب شعر : غزل

کی دیـده در یم خـون، آیـات بی‌شماره؟            قـرآنِ سوره سـوره، اوراقِ پـاره پـاره؟

افتاده بر روی خاک یک ماه خون گرفته            خوابـیده در کـنارش هـفـتاد و دو ستاره


پـاشـیده اشک زهـرا بر حـنجـر بـریـده            گه می‌کـند زیـارت، گه می‌کـند نـظـاره

سر آفتاب نـیـزه، تن لاله زاری از خون            کز زخـم سیـنه دارد گـل‌های بی‌شـماره

از گوشِ گوشواری دو گـوشواره بردند            دارد به گوش خونین خون جای گوشواره

یک کودک سه ساله خـفته کنار گـودال            تـرسم که شـمر آید، در قـتـلـگه دوبـاره

در خـیمه آب بردند، بهـر ربـاب بـردند            سینه شده پر از شیر، کو طفل شیرخواره

مادرعجب دلی داشت، ذکر علی علی داشت            آب فـرات می‌زد بر حـنـجـرش شـراره

چون سینه‌ها نسوزند؟! چون اشک‌ها نریزند؟!            جایی که ناله خیزد از قلبِ سنگ خاره

یاس سفـید و نیـلی، طفل یتـیـم و سـیلی            میثم در این مصیبت، خون گریه کن هماره

: امتیاز
نقد و بررسی

بیت زیر سروده اصلی شاعر محترم است اما به دلیل مستند نبودن داستان تنور خولی و مغایرت با روایات معتبر؛ پیشنهاد می‌کنیم به منظور اجتناب از گناه تحریف وقایع عاشورا؛ بیت اصلاح شده که در متن شعر آمده را جایگزین بیت زیر کنید؛ زیرا در روایات معتبر کتب تاریخ الامم والملوک ج ۵ ص ۴۵۵؛ الکامل فی‌التّاریخ ج ۱۱ ص ۱۹۲؛ مَقْتَل خوارزمی ج ۲ ص ۱۰۱؛ مُثیرُالأحْزان ص ۲۸۸؛ مَناقِبِ آلِ ابیطالب ج ۴ ص ۶۰؛ بحارالأنوار ج ۴۵ ص ۱۲۵؛  جلاءالعیون ص ۵۹۸؛ منتهی الآمال ۴۷۴؛ نفس المهموم ص ۵۱۷؛ مقتل جامع ج۲ ص ۳۴؛ مقتل امام حسین ۲۰۹؛ تصریح شده است که خولی سر را در کنج حیاط خانه و در زیر تشتی قرار دادند، موضوع تنور خولی برای اولین بار در قرن دهم در کتاب روضة الشهدا تحریف شده است؛ جهت کسب اطلاعات بیشتر به قسمت روایات تاریخی همین سایت مراجعه کرده و یا در همین جا کلیک کنید

سر آفتاب مطبخ، تن لاله زاری از خون            کز زخـم سیـنه دارد گـل‌های بی‌شـماره

ذکر مصائب شام غریبان سیدالشهدا علیه‌السلام

شاعر : سید هاشم وفایی نوع شعر : مرثیه وزن شعر : مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن قالب شعر : غزل

بر خاک کـربـلاست اگر پیکـر حسین            امشب رسیده است به کوفه سر حسین
ای آسـمـان بـنال که از ظـلـم کوفـیان            
بـر رأس نـیـزه ها شده بـسـتـر حـسین


امـشب شب زیـارت و شـام عـزا بـود            بنشـسـته در محیط غـمش مادر حسین
آهـسـتـه‌تـر بـنـال دل من، که فـاطـمـه            احـیـا گـرفـته است کـنـار سـر
حـسین
خـون از لـبان اطـهـر
او پاک می‌کـند            گـلـبوسه می‌زند به رخ اطهـر حـسین
خوناب
می‌کند به روی خاک غم روان            اشکی که می‌چکد به روی حنجر حسین
در محفـل غمی که به پا کرده فاطمـه            خالی‌ست جای خواهر غم‌پرور حسین
پرپرشده‌ست گرچه
«وفایی» وجود او            شـاداب مـانـده است گـل بـاور حسـین

: امتیاز
نقد و بررسی

بیت زیر سروده اصلی شاعر محترم است اما به دلیل مستند نبودن داستان تنور خولی و مغایرت با روایات معتبر؛ پیشنهاد می‌کنیم به منظور اجتناب از گناه تحریف وقایع عاشورا؛ بیت اصلاح شده که در متن شعر آمده را جایگزین بیت زیر کنید؛ زیرا در روایات معتبر کتب تاریخ الامم والملوک ج ۵ ص ۴۵۵؛ الکامل فی‌التّاریخ ج ۱۱ ص ۱۹۲؛ مَقْتَل خوارزمی ج ۲ ص ۱۰۱؛ مُثیرُالأحْزان ص ۲۸۸؛ مَناقِبِ آلِ ابیطالب ج ۴ ص ۶۰؛ بحارالأنوار ج ۴۵ ص ۱۲۵؛  جلاءالعیون ص ۵۹۸؛ منتهی الآمال ۴۷۴؛ نفس المهموم ص ۵۱۷؛ مقتل جامع ج۲ ص ۳۴؛ مقتل امام حسین ۲۰۹؛ تصریح شده است که خولی سر را در کنج حیاط خانه و در زیر تشتی قرار دادند، موضوع تنور خولی برای اولین بار در قرن دهم در کتاب روضة الشهدا تحریف شده است؛ جهت کسب اطلاعات بیشتر به قسمت روایات تاریخی همین سایت مراجعه کرده و یا در همین جا کلیک کنید

ای آسـمـان بـنال که از ظـلـم کوفـیان            خاکـسـتـر تـنـور شـده بـسـتـر حـسـین

سرخ است گرکه خاک زخون گلوی او            خـاکـستری شده ست رخ انـور حسین

ذکر مصائب شام غریبان سیدالشهدا علیه‌السلام

شاعر : رامین محمد زاده نوع شعر : مرثیه وزن شعر : فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن قالب شعر : غزل

وادیِ دشت بلا امشب چه طوفانی شده           در سِپِهـر نیـنوا خـورشید قـربانی شده
پیکـرِ صد پـارۀ خـورشید آل مصطفی           
تشنه لب عریان به روی خاک سوزانی شده


آسمان بر دشتِ طَف ماه و ستاره ریخته           کربلایِ لخته لخته خون، چراغانی شده
چه ‌ستاره؟ این گُلِ پَرپَر حسین فاطمه است           کربلا از عطر خونش مست و عرفانی شده
همچو قرآن ‌صفحه ‌صفحه ‌پیکرش ازهم گُسست           بنگر این دشت بلا، اینجا چه قرآنی شده
هر که یک صفحه دریده از کتاب پیکرش           بی‌گمان بر این تَنِ صد پاره مهمانی شده
گـرگ‌های بی‌حیـا و وحشـی انسان نُما           اصل دین را ذِبح کردند، قوم شیطانی شده؟
کـربـلا سیراب شـد از خون ثاراللهیان           حال مستم زان سبب زار و پریشانی شده

: امتیاز
نقد و بررسی

بیت زیر سروده اصلی شاعر محترم است اما پیشنهاد می‌کنیم به منظور انتقال بهتر معنای شعر بیت اصلاح شده که در متن شعر آمده را جایگزین بیت زیر کنید.

پیکـرِ صد پـارۀ خـورشید آل مصطفی           از حرارت داغ و داغ و داغ و سوزانی شده

گـرگ‌های بی‌حیـا و وحشـی انسان نُما           اصل دین را ذِبح کردند، چونکه شیطانی شده؟

زبانحال حضرت زینب سلام‌الله‌علیها با برادر در خروج از کربلا

شاعر : محسن راحت حق نوع شعر : مرثیه وزن شعر : فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن قالب شعر : غزل

بسته‌ام بارِ سفـر را پس خداحافظ حسین           می‌برند این خون جگر را پس خداحافظ حسین

در دو زانـویم نمـانـده قـوّتـی، دلـواپـسم           می‌کِشم دردِ کمر را پس خداحافظ حسین


کو علمداری که زانو را رکابم می‌نمود؟           داده ام از کف، قمر را پس خداحافظ حسین

بعدِ تو یک نیمه‌جانی در گلویم مانده است           می‌برند این محتضر را پس خداحافظ حسین

زینب و‌ نامحرمان؟ اصلاً چطوری ممکن است           یک نظر کن همسفر را پس خداحافظ حسین

چون پرستو می‌روم زخمی ز کعبِ نیزه‌ها           داده‌ای نا بال و پر را پس خداحافظ حسین

اوّلین بار است از مرکـب تمـاشا می‌کنم           بر رویِ سرنیزه، سر را پس خداحافظ حسین

می‌روم تا شهرِ کوفه با زبانی‌ چون علی           زنده گردانم پدر را پس خداحافظ حسین

کاش می دادند اجازه سایه سازم بر تنت           می‌چشی هُرمِ شرر را پس خدا حافظ حسین

: امتیاز
نقد و بررسی

بیت زیر سروده اصلی شاعر محترم است اما با توجه به وجود ایراد محتوایی در عدم رعایت شأن اهل بیت؛ پیشنهاد می‌کنیم به منظور رفع ایراد موجود و حفظ بیشتر حرمت و شأن اهل بیت که مهمترین وظیفه هر مداح است؛ بیت اصلاح شده که در متن شعر آمده را جایگزین بیت زیر کنید.

معجری کو تا که سازم سایبانی بر تنت           می‌چشی هُرمِ شرر را پس خدا حافظ حسین

زبانحال حضرت زینب سلام‌الله‌علیها با برادر در خروج از کربلا

شاعر : نوید طاهری نوع شعر : مرثیه وزن شعر : فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن قالب شعر : غزل

دردل صحرا گلم بی‌پیروهن افتاده است           جسم صد چاک حسینم بی‌کفن افتاده است

زینت دوش نـبی! بـاور نـدارم اینچـنین           زیر کوهی تیغ و نیزه پاره تن افتاده است


کاش تنها جای تیر و تیغ بود و نیـزه‌ها           جـام سم اسب‌ها روی بـدن افـتاده است

غیرتی خیز و نگاهی کن به حال خواهرت           بعد تو چشم‌ حرامی‌ها به من افتاده است

یک طرف شمر و سنان و یک طرف هم حرمله           خواهرت گیر دو سه تا بد دهن افتاده است

ای زمـین ‌کـربـلا من می‌روم امـا بدان           روی خاکت کشته‌ای دور از وطن افتاده است

: امتیاز

ترسیم وقایع عصر عاشورا و رزم و شهادت سیدالشهدا علیه‌السلام

شاعر : ناصر زارعی نوع شعر : مدح و مرثیه وزن شعر : مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن قالب شعر : مثنوی

کم کم غروب روز عطش شد به کربلا            هر لحظه شد فزون غم غربت به نینوا

یـاران یکی یکی هـمگی پـر کشیـده‌اند            لب تـشـنه بر وصـال الـهـی رسـیده‌اند


از داغ هر کدام جگرخون و دل غمین            بنـشـسـتـه بود بر دل شه تـیـر آتـشـین

هر داغ بر امـام چنان داغ اکـبر است            بر هر شهید هم پدر و هم برادر است

از داغ جون و حُر و وهب های لشگرش            آن گـشـته بر امـام که از داغ اکـبـرش

هـفتاد داغ و یـک دل تـنـهـا نـمی‌شـود            این خـیل داغ ها که به دل جا نمی‌شود

از یک طرف این همه داغ کمر شکن            از یک طرف اهل حرم غرق در محن

لب تشنه و غریب و جگرخون و بی‌دفاع            این حال خیمه‌هاست که باید کند وداع

لرزید ناگهان همۀ عرش حق به هوش            هَلْ مِنْ مُعِینِ خون خدا می‌رسد به گوش۱

هَلْ مِنْ مُعِینْ بهـانـۀ آن مـلجـاء حـیات            تا همچو حُر، کسان دگر را دهد نجات

آیـا کـسـی بـرای ثـوابـی در ایـن مـنـا            گــردد مــدافــع حـرم خــتـم الانــبـیـا؟

آیا کسی بود که در این دشت پُـر بلا؟            بهر رضای حق شود این لحظه یار ما؟

هَلْ مِنْ مُـغِـیثِ یَـرْجُـو الَی الله شد بلند            تا بلکه عـده ای برهـاند ز جهـل و بـند

از این نـدا به خـیـمه رسد داغ دیگری            اهـل خــیـام را بـه دل افـکــنـده آذری

داغی که بر زمین و زمان لرزه افکند            حتی شرر به کـودک گـهـواره می‌زند

با گریـه بر نـدای پـدر می دهد جـواب            بـا شـیــوۀ تـلــظی اش از دامـن ربـاب

کای جان عالـمین، پدر گرچه اصغرم            کـوچکـتـرین مـدافـع دین، ذبـح اکـبرم

از خیمه پر کشید و به دست پدر رسید            ناگه به تیر حرمله او هم بخـون طپـید

شد تازه داغ محسن و هم داغ مادرش            پاشید سمت عرش خدا خون اصغرش

گفتا به سوز دل که در این محضر خدا            آسـان بُـود تـحمـل ایـن داغ پُـر بـهـا۲

شد دفن پشت خیمه، مبادا که مادرش۳            بیند ز طفل تشنه لب خویش حنجـرش

هـفـتاد داغ دیـده و این داغ برتر است            این داغ اصغرش بخدا زخم اکبر است

خاکم به سر چسان کنم این غصه را بیان            زیرا که نیست در دل من اینـقدر توان

دیگر نمانده چاره، دگر وقت رفتن است            تنها حسین مانده و این خیل دشمن است

با سوز دل برای وداعـش کند خـطاب            زینب، سکینه، فاطمه، کلثوم یا رباب۴

شد لحـظـۀ جـدایی و من هم دگـر روم            تـا جـام آخـریـنِ بـلا را بـه سـر کـشـم

آمــاده بـلا بـشـویـد؛ وقـت ابـتلاسـت۵            زین پس دفاع دین خـدا در یدِ شماست

گـشتند جمـلگی به فـغان با دلی غـمین            اما سـکـیـنـه بود وداعـش صد آتـشـین

گفت ای غـریب تـشنه لب دشت کربلا            تسلـیم مرگ گشته ای از جور اشقـیا؟۶

اصلا پـدر بـیـا بـرویم شـهـر جـدمـان            جان سکـینه‌ در دل این دشت غم نمان

گـفتا پدر به دخـتر خود با دلی حـزین            با اشک خود دلم تو مسوزان بیش از این

ای وای مـن رسـیـده زمـان وداع یـار            زینب به داغ هـجـر بـرادر شده دچـار

آخر چـسـان نـظـاره کـنـد تا بـرادرش            تن در دهـد به تـیـغ عـدو در برابرش

بر پا شده قـیـامتی از حـال خـواهرش            دست حـسـیـن و دامـن امـداد مـادرش

تا که شود وداع مـیـسر به صـد محـن            زینب صبور باش و دگر بر رخت مزن

خون بارد از وداع برادر به هر دو عین            صد بار مُرد و زنده شد از غربت حسین

زان پس حـسین گـفت بیاور برای من            آن یـادگـار مـادرم، آن کهـنه پـیـرهـن

بر دست باف مادر خود فکر چاره کرد            پیراهنش به خنجر خود پاره پاره کرد

تا شایـد از چـپـاول دشـمن شـود امـان            اما نشد؛ چسان کنم این غصه را بیان۷

تنهـا امام مـانـده و قـومی حـرام‌خـوار            یک تن غریب و بی‌کس و این خیل نیزه‌دار

این پـور مرتضی و یـد الله دیگر است            دشمن هم آگه اینکه علی را برابر است

بنشست بر بُراق که معراج پیش روست            هان دل سپار این رجز هاشمی اوست

من پـور مـصطـفـیایم و فرزند کـوثرم            فخرم همین بس است که فرزند حیدرم

جــدّم بـود نـبـی خــدا؛ ایـن سـعــادتــم            همچون نـبـی چـراغ و نـشـان هـدایـتم

قرآن به شأن ما شده نازل دراین جهان            یعـنی منم نـشـان سعـادت به هر زمان

من موجـبـات ایـمـنـی از خـشم داورم            در روز حشر ساقی آن حوض کوثرم

یاران من به روز جزا جمله رسـتگار            چونان که دشمنان همگی زار و شرمسار۸

جانم فدای آنکه رجـز خـوانیش چـنین            از باب رحمت است و هدایت برای دین

می‌خواست آن خدای کرم، آخرین نفس            بیرون کشد ز آتش دوزخ دوباره کس

امـا چه سـود پـاسـخ این رحـمـت خـدا            شمشیر بود و تیر و کمان بود و نیزه‌ها

ناچار حمله کرد بر آن جـمع بی‌شـمار            گردد عدو ز رزم علی وار؛ تار و مار

یاد عـلی و خـنـدق و عَـمْـرِبْنِ عَـبْد وَد            با حمله‌اش به دشمن خونخوار زنده کرد

خـیـبـر دوبـاره یـاد هـمه آمـد و عـلـی            مرحب به زیر تیغ حسین می‌رود بلی

دشتی که پُر شده ز کماندار و نیزه‌دار            چون تیر جان خود زده در چلۀ فرار۹

نــاگــاه ابـن سـعــد زنــا زاده زد نــدا            این است آن یـلی که بود پور مرتضی

تنها نمی‌توان که به رزمش دمی روید            باید که جمله مـتحد و حمله‌ور شوید۱۰

باران تیـر و نیزه و شمـشیر شد روان            جایی نمانده سالم از آن جسم نیمه‌جان

می‌دید از عـطش چـو مـه آلـود آسمان            چون چوب خشک گشته زبانش در آن میان

ناگاه جـمـع دیگـری از خـیـل ناکـسان            با قصد حمله گشته سوی خیمه‌ها روان

او غـیرت الله است؛ نباشد در او توان            بیـنـد چـنین جـفـای بزرگی ز دشـمنان

در شط خون نشست و بر آن قوم بی‌حیا            با صوت مرتضایی خود زد چنین نـدا

کای کافـران بزدل؛ اگر نیست دیـنتان            آزادگی کـنـیـد و نـجـنگـیـد بـا زنان۱۱

در این مـیان حـریف شما یک تـنه منم            هر چـند سـی هـزار بود خـیـل دشـمنم

تنها غریب و تشنه و مجروح زخم کین            در رزم سـی هـزار نفـر دشـمن لعـین

با تیغ و تیر و نیزه و شمشیر و سنگ و چوب            کردند حمله بر شه خوبان در آن غروب

تنهاتر از همیشه و عطشان‌تر از کویر            بی شک قتیل روز سقیفه است یا غدیر

زخم تن مطـهـرش از حـد شده فـزون            خاکم به سر که قتلگهش گشته شط خون

زخمیّ تیر و نیزه و شمشیر و سنگ‌ها            هر کس ز ره رسیده زده ضربه از جفا

ناگاه عـرش حـق ز جـفا بر زمین فتاد            از روی اسب خـون خدا بر زمین فتاد

با زین واژگون و سر و یال خون نشان            اسبش به سوی خیمه شده با فغان روان

تـا آتـشـی دوبـاره به قـلـب حــرم زنـد            اهـل خـیـام را خـبـر از حـال شه کـند

از خـیمه زینب آمد و در قـتـلـگاه دیـد            تیر سه شعـبه قلب امامش ز هم دریـد

راهـی نـمـانـده تا که کـنـد یـاری امـام            ناچار رو به سوی به عدو با غمی تمام

کای ابن سعد این بودت دین؟ کنی نگاه؟            اینگـونه ظالـمانه کـنند قـتـل جـان شاه

با سوز دل صدا زده بر خـیل دشمنان            نَبْوَد یکی منصف و مسلم به جمعتان؟

اما جـواب زیـنب کـبـری در آن مـیان            دادی به تیر و نیزه و شمشیر با سنان۱۲

شـد قـتـلـگـاه؛ مـذبـح آن رحـمـت خـدا            خنجـر به دست می‌رود ابلـیس در منا

شد هـول رستخـیز؛ اذ الـشّـمس کوّرت            بـایـد شـود جــبـال ز داغ تـو سـیـّـرت

دریا پُـر تـلاطم از این داغ و سجّـرت            جـان هـای عـالـمـین ز داغ تو زوّجـت

زین غـم تـمام عـالم هـستی دریـده شد            بـادی سیاه و سـرخ به دنـیا وزیـده شد

شد آسمان تیره و تار و بخـون نشست            گویی تمام عرش الهی ز هم گسست۱۳

جبریل صیحه می‌زند از این غم عظیم            مـادر ز عرش آمد و شد در مـنا مقـیم

زین داغ بس گران کمر مصطفی شکست            قـلب ملائک و کـمر مرتضی شکست

تنها، غریب، بی‌کس و عطشان و جان نثار            دشمن پی جنایت و او مست وصل یار

خورشید دین به روی زمین پاره پاره شد            حـتـی دل خـدا، بـخـدا پُــر شـراره شد

خاکم به سر چگونه دهم شرح قتل شاه            قرآن ورق ورق شده در عـمق قـتلگاه

سائل بس است شرح غمش هان خموش باش            والشمر جالس ... ز امامت به گوش باش

: امتیاز
نقد و بررسی

۱ ـ امام علیه‌السلام  قبل از نبرد برای آخرین بار رو به دشمنان كردند و اینگونه استغـاثه فرمودند: هَلْ مِنْ ذَابٍّ يَذُبُّ عَنْ حَـرَمِ رَسُولِ اللَّهِ؟ آيا كسي نيست از حرم رسول خدا  دفاع كند؟ هَلْ مِنْ مُوَحِّدٍ يَخَافُ اللَّهَ فِينَا؟ آيا خدا پرستي در ميان شما نيست كه در مورد ما از خدا بترسد؟ هَلْ مِنْ مُغِيثٍ يَرْجُو اللَّهَ بِإِغَاثَتِنَا؟ آيا دادرسی نيست كه به اميّد ثواب الهی به داد ما برسد؟ هَلْ مِنْ مُعِينٍ يَرْجُو مَا عِنْدَ اللَّهِ فِي إِعَانَتِنَا؟ آيا ياری كننده‌ای نيست كه به اميّد آنچه نزد خداست ما را ياری بدهد؟  الفُتـوح ج ۵ ص ۱۱۵؛ مَقْتَل خوارزمی ج ۲ ص ۳۶؛ اللهوف ۱۰۲؛ مُثیرُالأحْزان ۲۵۰؛ تَسْلِیَةُ الْمُجالِسْ ج ۲ ص ۳۱۴؛  بحـارالأنوارج ۴۶ ص ۴۵؛ جلاءالعیـون ۵۷۴؛ منتهی الآمال ۴۵۸؛ نفس المهموم ۳۰۶؛ مقتل مقـرّم ۲۴۶؛  قمقام ۴۴۸؛ ناسخ التّواریخ ۴۸۷؛ وقـایع الأیام ۴۳۹؛  مقتل جامع ج ۱ ص ۸۵۶ .

۲ـ اباعبدالله علیه‌السلام به حضرت زينب (سلام الله علیها)  فرمودند: کودکم را بگیر و سپس دو دست مباركشان را زير گلوي اين طفل گرفتند و دست‌ها از خون علی اصغرعلیه‌السلام   پر شد و آن گاه خون‌ها را به آسمان پاشيدند و فرمودند: هَوَّنَ عَلَيَّ مَا نَزَلَ بِي أَنَّهُ بِعَيْنِ اللَّهِ. در پيشگاه خدا اين مصيبت‌‌ها برای من آسان است، چرا كه خداوند آن را مي‌بیند. تاریخ الامم والملوک ج ۵ ص ۴۴۸؛ تاریخ یعقوبی ج ۲ ص ۲۴۵؛ مقاتل الطالبیین ۹۵؛ الفتوح ج ۵ ص ۱۱۵؛ الارشاد ج ۲ ص ۱۶۱؛ الاحتجاج ج ۲ ص ۹۹؛ مَقْتَل خوارزمی ج ۲ ص ۳۷؛ الکامل فی‌التّاریخ ج ۱۱ ص ۱۸۶؛ تاریخنامه طبری ج ۴ ص ۷۱۰؛ الطبقات الکبری ج ۵ ص ۱۰۱؛ روضة الواعظین ۳۰۹؛ اللهوف۱۰۲؛ مُثیرُالأحْزان ۲۵۱؛ کَشف الغُمَّة ج ۲ ص ۲۰۰؛ إعْلام الوَری ۳۴۷؛ البِِدایَةوالنَّهایة ج ۸ ص ۱۸۶؛ تَسْلِیَةُ الْمُجالِسْ ج ۲ ص ۳۱۴؛ جلاءالعیون ۵۷۴؛ بحارالأنوارج ۴۵ ص ۴۶؛  منتهی الآمال۴۵۹؛ نفس المهموم ۳۰۶؛ مقتل جامع ج ۱ ص ۸۵۴

۳ـ بر پایه روایات معتبر از کتب دسته اول تاریخی، امام علیه‌السلام پس از شهادت علي‌اصغر در پشت خیمه‌ها با غلاف شمشير، قبر كوچكی كندند و او را دفن کردند الاحتجاجج ۲ ص ۹۹؛ الفُتوح ج ۵ ص ۱۱۵؛ کَشف الغُمَّة ج ۲ ص ۲۰۰؛ مقتل خوارزمی ج ۲ ص ۳۷؛ جلاءالعیون۵۷۴؛ بحارالأنوارج ۴۵ ص ۴۹؛ قمقام ۴۵۷؛ منتهی الآمال ۴۵۹؛ مقتل امام حسین ۱۷۰؛ نفس المهموم ۳۰۷؛  مقتل جامع ج ۱ ص۸۵۷

۴ ـ سیّدالشهدا علیه‌السلام با نوائی جانسوز و غریبانه با اهل خيام این‌گونه وداع کردند: يَا سُكَيْنَةُ يَا فَاطِمَةُ يَا زَيْنَبُ يَا أُمَّ كُلْثُومٍ! عَلَيْكُنَّ مِنِّي السَّلَام. ای سكينه، ای فاطمه، ای زينب، ای كلثوم! من هم رفتم، خدا حافظ . بحارالأنوارج ۴۵ ص ۴۷؛ جلاءالعیون ص۵۷۵؛ منتهی الآمال ص۴۵۶؛ نفس المهموم ص ۳۰۳؛ وقایع الأیام ص ۴۵۷؛ مقتل امام حسین ص ۱۸۲؛ ناسخ التّواریخ ۴۸۹؛ مهیج الأحزان ص ۵۰۲؛ دمعة الساکبه ص ۴۲۸

۵ ـ امام علیه‌السلام در اين وداع، ضمن توصیه مجدّد به شکیبایی درمصائب فرمودند:اَستَعِدُّو لِلبَلاء؛ خودتان را براي سختي‌‌ها و بلا و مصیبت آماده كنيد و چادر‌ها را بر سر گیرید ...  مَقْتَل خوارزمی ج ۲ ص ۳۹؛ جلاءالعیون ۵۷۶؛ نفس المهموم ۳۱۲؛ مقتل مقرّم ۲۵۴؛ ناسخ التّواریخ ۴۹۹؛ وقایع الأیام ۴۶۹

۶ ـ حضرت سكينه جلو آمدند و عرض کردند: يَا أَبَهْ ! اسْتَسْلَمْتَ لِلْمَوْتِ؟ پدر جان آيا تسليم مرگ شدی؟ امام علیه‌السلام جواب دادند: كَيْفَ لَا يَسْتَسْلِمُ مَنْ لَا نَاصِرَ لَهُ وَ لَا مُعِين لَه! چگونه تسليم مرگ نشوم كه يار و معيني ندارم، پس به قضای الهی صبركنيد و شكوه نكنيد كه دنيا فاني وآخرت جاويدان و باقي است. سكينه عرض كردند: يَا أَبَهْ ! رُدَّنَا إِلَى حَرَمِ جَدِّنَا؛ بابا ! ما را به حرم جدّمان (مدينه) برگردان. امام سکینه را به سینه چسبانده و اشکشان را پاک کردند و ضمن آرام کردن او فرمودند: ای سکینه! بدان‌ که پس از من گریه‌ات بسیار است، پس تا جان در بدن دارم با اشک‌هایت دلم را مسوزان مناقب آل ابی طالب ج ۴ ص ۱۱۰؛ نفس المهموم ص ۳۰۳؛ وقایع الأیام ص ۴۵۷؛ مقتل امام حسین ص ۱۸۲؛ ناسخ التّواریخ ۴۸۹؛ مهیج الأحزان ص ۵۰۲؛ دمعة الساکبه ص ۴۲۸؛ مقتل جامع ج ۱ ص ۸۲۵ .

۷ ـ  امام علیه‌السلام به خیمه‌ها برگشتند و قبل از وداع پایانی فرمودند: ابْغُوا لِي ثَوْباً لَا يُرْغَبُ فِيهِ أَجْعَلْهُ تَحْتَ ثِيَابِي لِئَلَّا أُجَرَّدَ مِنْه؛ لباسی برايم بياوريد كه كسی رغبت نكند آن را بدزدد؛ مي‌‌خواهم زير لباس‌هايم بپوشم. شلواری برای حضرت آوردند كه كوچك و تنگ بود و امام علیه‌السلام فرمودند: لَا ذَاكَ لِبَاسُ مَنْ ضُرِبَتْ عَلَيْهِ الذِّلَّة نه اين لباس را نمي‌خواهم؛ لباس ذلّت است. لباس دیگری آوردند و حضرت با خنجر چند جای آن را سوراخ کردند که کسی رغبت به دزدیدن آن نکند و آن را در زیر لباس‌هایشان پوشیدند  بعد از پوشیدن آن زیرجامه، امام پارچه دست بافی طلب و آن را هم پاره کردند و به تن پوشیدند تا شايد بعد از شهادتشان كسی رغبت نكند این‌ها را بدزدد تاریخ الامم والملوک ج ۵ ص ۴۵۱؛ الارشاد ج ۲ ص ۱۶۶؛الکامل فی‌التّاریخ ج ۱۱ ص ۱۸۹؛ اللهوف۱۰۸؛ مناقب آل ابیطالب ج ۴ ص ۱۰۹؛ تاریخِ حَلَبْ  ۱۳۱؛ تاریخ دمشق ج ۱۴ ص ۲۲۱؛  بحارالأنوارج ۴۵ ص ۵۴؛  منتهی الآمال۴۶۶؛ نفس المهموم ۳۱۷؛ مقتل مقرّم ۲۴۷؛  قمقام ۴۵۵؛مقتل جامع ج ۱ ص ۸۵۱  

۸           أَنَا ابْنُ عَـلِيِّ الطُّـهْرِ مِـنْ آلِ هَـاشِمٍ             كَـفَانِـي بِهَذَا مَفْـخَـراً حِـیـْنَ أَفْـخَـرُ

وَ جَدِّي رَسُولُ اللَّهِ أَكْرَمُ مَنْ مَـضَى             وَ نَحْنُ سِرَاجُ اللَّهِ فِي الْخَلْقِ نَزْهَرُ

وَ فَـاطِـمُ أُمّـِي مِـنْ سُـلَالَـةِ أَحْــمَــدَ             وَ عَمِّي يُـدْعَى ذَا الْجَنَاحَيْنِ جَعْـفَرُ

وَ فِــيـنـَا كِـتَـابُ اللَّهِ أُنـْـزِلَ صـَـادِقـاً             وَ فِينَا الْهُدَى وَ الْوَحْيُ بِالْخَيْرِ يُذْكَرُ

وَ نَـحـْـنُ أَمَـانُ اللَّهِ لِـلـنّـَاسِ كُـلِّـهِـمْ             نُـسِـرُّ بِـهَـذَا فِـي الْأَنَـامِ وَ نَـجْـهَــر

وَ نَحْنُ وُلَاةُ الْحَـوْضِ نَسْقِي وُلَاتَنَـا             بِكَـأْسِ رَسُولِ اللَّهِ مَـا لَـيْسَ يُنْـكـَرُ

وَ شِیـْعَـتُـنا فِی النّاسِ أَكْـرَمُ شِیـعَـةٍ             وَ مُبـْغِـضُنَـا يَـوْمَ الْـقِـيَـامَةِ يَـخْسَر

۱. من پسر على هستم كه طيّب و طاهر و از آل هاشم است. همين موضوع هنگام فخركردن براى من كافى خواهد بود. ۲. جدّم فرستاده خدا، بهترين مردم است و ما چراغ‌‌های روشن خدا در زمينيم. ۳. مادرم فاطمه(سلام الله علیها) از سلالة احمد است و عمویم جعفر، صاحب دو بال در بهشت است. ۴. در شأن ما قـرآن به راستي نـازل شده و در باره ما هدايت و وحی به نيكی ياد مي‌‌کند. ۵ . ما موجب ايمني از عذاب براي مردم هستيم و گاهي آشكار و گاهي پنهان آن را بيان مي‌‌كنيم. ۶. اختيار حوض كوثر با ماست و با جام رسول خدا دوستانمان را سيراب مي‌‌كنيم و اين انـكارکردنی نيست. ۷. پيروان ما در ميان مردم گرامي‌ترين پيروان و دشمنان ما روز قيامت زيانكارند؛ خوش به حال بنده‌ای كه پس از مرگ ما را زيارت كند کَشف الغُمَّة ج ۲ ص ۱۹۰؛ الاحتجاج ج ۲ ص ۱۰۲؛ الفُتوح ج ۵ ص ۱۱۶؛  مُثیرُالأحْزان ۲۶۱؛ مقتل خوارزمی ج ۲ ص ۳۷؛ تَسْلِیَةُ الْمُجالِسْ ج ۲ ص ۳۱۶؛ بحارالأنوارج ۴۵ ص ۴۹؛ نفس المهموم ۳۰۹؛ وقایع الأیام ۴۶۳؛ مقتل جامع ج ۱ ص ۸۵۹.

۹ـ حُمَيْد بْنِ مُسْلِم وقایع نگـار لشکر عُمَرِبنِ سَعد می گوید: به خدا قسم! هیچ مرد گرفتار و مغلوبی را هرگز نديدم كه فرزندان و خاندان و يارانش كشته شده باشند امّا دلدارتر و پابرجاتر از آن بزرگوار باشد. با وجود دیدن داغ‌های فراوان و سنگین و زخم‌های فراوانی که برداشتند، خم به ابرو نیاوردند؛ کوچک‌ترین تـزلزلی نداشتند بلکه با شجاعت و شهامت تمام به هر طرف حمله مي‌‌كردند و همه پا به فرار مي‌‌گذاشتند و كسی جرأت نمي‌كرد در مقابل ایشان بايستد تاریخ الامم والملوک ج ۵ ص ۴۵۱؛ الارشاد ج ۲ ص ۱۶۷؛ مَقْتَل خوارزمی ج ۲ ص ۳۸؛ الطبقات الکبری ج ۵ ص ۱۰۴؛ روضة الواعظین ۳۱۰؛ اللهوف۱۰۴؛ مُثیرُالأحْزان ۲۶۱؛ البِِدایَةوالنَّهایة ج ۸ ص ۱۸۸؛ تَجارِبُ الاُمَم ج ۲ ص ۸۰؛ بحارالأنوارج ۴۵ ص ۵۰؛  منتهی الآمال۴۶۰؛ نفس المهموم ۳۰۹؛ مقتل جامع ج ۱ ص ۸۶۶

۱۰ ـ سیّدالشهدا علیه‌السلام وقتی دیدند نصایح و کلام حقّشان در دل سنگین دشمن اثر نمی‌کند، به مبـارزه پـرداختند و به هركس که مي‌‌رسيدند او را به جهنّم مي فرستادند. يك مرتبه عُمَرِبنِ سَعد به خودش آمد و به لشکريانش فرياد زد كه وای بر شما، آيا مي‌‌دانيد با چه كسی مي‌‌جنگيد؛ اين فرزند آن پدری است كه شجاعان عرب و دليران روزگار را به خـاك هـلاكت افكنده؛ هيچ كس به تنهايی نمي‌تواند با او مقابله كند؛ همه لشکر با هم حمله كنید شايد بتوانيم از عهده‌اش برآييم! با اين دستور،  فوج عظيم و باران تيرها و نيزه‌‌ها بود كه به سوي امام روانه شد روضة الواعظین ۳۱۱؛ مناقب آل ابیطالب ج ۴ ص ۱۱۰؛ تَسْلِیَةُ الْمُجالِسْ ج ۲ ص ۳۱۸؛ بحارالأنوار ج ۴۵ ص ۵۰؛ مقتل امام حسین ۱۷۸؛ جلاءالعیون ۵۷۵؛ منتهی الآمال ۴۶۱؛ نفس المهموم ۳۱۱؛  وقایع الأیام ۴۶۳؛ مقتل مقرّم ۲۵۲؛ مقتل جامع ج ۱ ص ۸۶۷

۱۱ ـ دشمن از هر حربه و حيله‌ای برای چیرگی بر امام استفاده مي‌‌کرد. امام علیه‌السلام دیدند كه شمر و عدّه‌ای درحـال حمله به خيمه‌‌ها هستند. رو به دشمنان كردند و فرياد زدند: وَيْلَكُمْ يَا شِيعَةَ آلِ أَبِي سُفْيَانَ ! إِنْ لَمْ يَكُنْ لَكُمْ دِينٌ وَ كُنْتُمْ لَا تَخَافُونَ الْمَعَادَ فَكُونُوا أَحْرَاراً فِي دُنْيَاكُمْ هَذِهِ ! وَ ارْجِعُوا إِلَى أَحْسَابِكُمْ إِنْ كُنْتُمْ عَرَباً كَمَا تَزْعُمُون؛ وای بر شما اي پيروان آل ابی سفيان! اگر دين نداريد و از قيامت نمي‌ترسيد، دست کم در اين دنيا آزاد مرد باشيد، پس به اصل خـودتان  برگرديد، اگر عرب هستيد تاریخ الامم والملوک ج ۵ ص ۴۵۰؛  الفُتوح ج ۵ ص ۱۱۷؛  مقاتل الطالبیین ۱۱۸؛ الکامل فی‌التّاریخ ج ۱۱ ص ۱۸۸؛ مَقْتَل خوارزمی ج ۲ ص ۳۸؛ اللهوف ۱۰۴؛ مُثیرُالأحْزان ۲۶۲؛ کَشف الغُمَّة ج ۲ ص ۲۳۱؛ تَسْلِیَةُ الْمُجالِسْ ج ۲ ص ۳۱۸؛ بحارالأنوارج ۴۵ ص ۵۱؛ جلاءالعیون ۵۷۵؛ نفس المهموم ۳۱۱؛ منتهي الآمال ۴۶۲؛ مقتل امام حسین ۱۷۹؛ مقتل مقرّم ۲۵۷؛  وقایع الأیام ۴۶۵؛ قمقام ۴۵۳؛  مقتل جامع ج ۱ ص ۸۶۲

۱۲ ـ  حضرت زينب(سلام الله علیها) با دیدن جسارت‌هایی که به امام علیه‌السلام می‌شد دست بر سر گذاشتند و ناله زدند: « وَا أَخَاهْ وَا سَيِّدَاهْ وَا أَهْلَ بَيْتَاهْ لَيْتَ السَّمَاءَ أَطْبَقَتْ عَلَى الْأَرْضِ وَ لَيْتَ الْجِبَالَ تَدَكْدَكَتْ عَلَى السَّهْلِ.» ای وای برادرم، ای وای آقایم، ای وای همه خانواده‌ام! ای کاش آسمان بر زمین می‌افتاد؛ ای کاش کوه‌ها تکّه تکّه می‌شدند! سپس رو کردند به عُمَرِبنِ سَعد و فریاد زدند: يَا عُمَرُ! أَيُقْتَلُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ وَ أَنْتَ تَنْظُرُ إِلَيْه؛  وای بر تو اي عُمَرِسَعد! آيا اباعبدالله را مي‌‌كشند و تو نگاه مي‌‌كني؟ عُمَرِبنِ سَعد پاسخ نداد و به گزارشی اشک در چشمانش جاری شد؛ ولی روی خود را برگرداند. عقیله بنی‌هاشم خطاب به لشکریان اموی فرمودند: وَيْحَكُمْ ! أَ مَا فِيكُمْ مُسْلِمٌ ؟ واي بر شما! آيا يك مسلمان ميان شما مردم نيست؟ فَلَمْ يُجِبْهَا أَحَدٌ بِشَيْ‏ء؛ ولي هيچ‌كس پاسخشان را نداد  تاریخ الامم والملوک ج ۵ ص ۴۵۲؛ اللهوف ۱۰۸؛ تَجارِبُ الاُمَم ج ۲ ص ۸۰؛ قمقام ۴۶۰؛ تَسْلِیَةُ الْمُجالِسْ ج ۲ ص ۲۶۴؛ بحارالأنوارج ۴۵ ص ۵۴؛ جلاءالعیون ۵۷۳؛ نفس المهموم ۳۱۸؛ منتهي الآمال۴۶۶؛ مقتل امام حسین ۱۸۷؛ فیض العلام ۲۰۵؛  وقایع الأیام ۴۸۱؛  مقتل جامع ج ۱ ص ۸۶۸.

۱۳ ـ در لحظه يا بعد از شهادت حضرت، گرد و غبار شديدی برخاست و آسمان تاريك شد و باد سرخی وزيدن گرفت كه چشم، چشم را نمي‌ديد و بسیاری گمان كردند عذاب الهي نازل شده است الفتوح ج ۵ ص ۱۱۹؛ مقاتل الطالبیین ۱۹۹؛ اللهوف۱۱۳؛ أمالی صدوق ج ۳۱ ص ۱۶۸؛بحارالأنوار ج ۴۵ ص ۵۷؛ جلاءالعیون ۵۷۹؛ منتهی الآمال ۴۶۷؛ نفس المهموم ۳۲۱؛ کبریت احمر ۱۳۲؛ قمقام۴۶۷؛ مقتل جامع ج ۲ ص ۱۹۰ برای لحظاتی يا دقايقی هوا تاريك شد؛ گویی خورشيد گرفته بود، به گونه‌ای كه ستاره‌‌ها ديده شدند. از امام باقر روایت شده که هيچ سنگی را برنداشتند، مگر آن‌كه زير آن خونی سرخ و تازه بود  کامل الزیارات ۲۳۹؛ إعْلام الوَری ۳۱۴؛ الطبقات الکبری ج ۵ ص ۱۱۹؛ تاریخ دمشق ج ۱۴ ص ۲۲۶؛  تاریخ حلب ۱۶۹و۱۷۴؛ بحارالأنوار ج ۴۵ ص ۸۹ و۲۰۳؛ نفس المهموم ۳۲۵؛ قمقام ۵۰۲؛  کبریت احمر ۴۸۸؛ مقتل مقرّم ۲۷۵؛ مقتل جامع ج ۲ ص ۱۸۸و۱۹۵

ذکر مصائب غروب عاشورا و شام غریبان سیدالشهدا علیه‌السلام

شاعر : وحید محمدی نوع شعر : مرثیه وزن شعر : مستفعلن مستفعلن مستفعلن فع قالب شعر : غزل

تن‌ها به روی خاک مانده، سر نمانده           چیزی به غیر از خاک و خاکستر نمانده

جسم جوانان بنی هاشم به خاک است           لشکـر نمـانـده، سـاقی لـشکـر نمانده


بـا احــتـسـاب آتـش خـیـمــه یـقــیـنـاً           چـیزی بـرای دفـن از اکـبـر نـمـانده

زیبـاتـرین پـروانه در گـودال مـانـده           پـروانـه‌ای که در تن او پـر نـمـانـده

مـادر کـنار پیـکـرش روضه گـرفـته           نـایی برای گـریـه‌اش دیـگـر نمـانـده

تـقـصیر قـلب سـنگ نـیـزه‌دارهـا شد           حـالا کـنـار او اگـر خـواهـر نمـانـده

آقا رسـیـد و دیـد از نـزدیک انـگـار           انگـشت آقـا نیست، انگـشـتر نمـانده!

گـفـتـند با گـریه که آقا جز حـصیری           چیزی برای دفـن این بی‌سـر نمـانده

پـیـچـیـد پـیـکـر را مـیـان بــوریــا و           فـرمود آقا: چـیزی از پـیکـر نمـانـده

با احـتـساب ضـربه‌هـای آخـر شـمـر           حتما دگر چیزی از این حنجر نمانده

: امتیاز
نقد و بررسی

بیت زیر به دلیل مستند نبودن و تحریفی بودن مطلب حذف شد

با احـتـسـاب نـعـل‌هـای تـازه حـتـمـاً           چـیزی هم از قـنـداقـۀ اصغـر نمـانده